Amerika Birleşik Devletleri’nde Federal, Eyalet ve Yerel Yasalar Arasındaki Farklar

Değerli TÜRKSES Okurları,

Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşam, iş yapma veya eğitim gibi amaçlarla bulunan yabancı uyruklu kişiler için, ABD hukuk sistemi çoğu zaman karmaşık ve çok katmanlı bir yapı olarak görülebilir. Pek çok ülkenin aksine, Amerika’da tek bir birleşik hukuk sistemi yoktur. Bunun yerine, hukuk üç temel düzeyde işler, federal (merkezi), eyalet ve yerel düzey. Bu yasal düzeyler, farklı alanlarda ve farklı yetkilerle yasa yapma ve uygulama gücüne sahiptir. Bu farkları anlamak, ABD'deki hak ve yükümlülüklerinizi bilmeniz açısından oldukça önemlidir.

Federal Hukuk – Ulusal Çerçeve

Amerika’daki en üst düzey hukuk sistemi federal hukuktur. Bu yasalar, ülkenin başkenti Washington, D.C.’de bulunan ABD Kongresi tarafından yapılır ve tüm 50 eyalet ile ABD’ye bağlı bölgelerde geçerlidir. Yani nerede yaşıyor olursanız olun, federal yasalar sizi bağlar. Federal yasalar, genellikle tüm ülkeyi ilgilendiren alanlara yöneliktir. Göçmenlik, vatandaşlık, uluslararası ilişkiler, federal vergi uygulamaları (örneğin gelir vergisi), savunma, posta hizmetleri ve eyaletler arası ticaretin düzenlenmesi gibi konular federal yasalara tabidir. Eğer federal bir yasa ile eyalet ya da yerel bir yasa arasında doğrudan bir çelişki varsa, ABD Anayasası’nın “Üstünlük Maddesi” (Supremacy Clause) gereği federal yasa geçerlidir.

Eyalet Hukuku – Bölgesel Yetki

ABD’nin her eyaleti, kendi anayasasına, yasama meclisine ve yargı sistemine sahiptir. Eyalet yasaları, yalnızca o eyaletin sınırları içinde geçerlidir ve bir eyalette yasal olan bir uygulama, başka bir eyalette tamamen farklı şekilde düzenlenmiş olabilir. Eyaletler, evlilik, boşanma, miras, taşınmaz mülkiyeti, yerel iş yasaları, eğitim sistemi, kamu sağlığı, trafik düzenlemeleri ve eyalet düzeyindeki ceza yasaları gibi birçok alanda yasa yapma yetkisine sahiptir. Örneğin ehliyet alma yaşı, hız sınırları ya da kira sözleşmesi hükümleri eyaletten eyalete değişiklik gösterebilir. Federal Anayasa’nın açıkça federal hükümete bırakmadığı ya da eyaletlerin düzenlemesini yasaklamadığı tüm alanlarda eyaletler yasa yapma yetkisine sahiptir.

Yerel Hukuk – Topluluk Düzeyinde Kurallar

Eyaletlerin altındaki üçüncü düzey ise yerel yönetimlerdir. Bunlar; şehirler, kasabalar, köyler veya ilçeler olabilir. Yerel yönetimler kendi topluluklarına özel ihtiyaçlara göre yasa çıkarabilir. Bu yasalara genellikle belediye yönetmelikleri (ordinances) denir. Yerel yasalar çoğunlukla gündelik yaşamı etkileyen düzenlemeler içerir: çöp toplama programları, inşaat ruhsatları, bina yönetmelikleri, gürültü kısıtlamaları, sokak parkı kuralları, evcil hayvan sınırlamaları, işletme ruhsatları gibi konular yerel yönetimlerin yetki alanındadır. ABD’de binlerce yerel belediye olduğu için, bir şehirde geçerli olan bir kural, sadece birkaç kilometre ötede bulunan başka bir kasabada farklı olabilir.

Bu Yasal Düzeyler Nasıl Birlikte Çalışır?

Bu sistem ilk bakışta karmaşık görünse de her düzeyin amacı farklıdır. Federal yasa, genel çerçeveyi çizer. Eyalet yasaları bu çerçeveyi detaylandırır. Yerel yasalar ise toplumun somut ve günlük ihtiyaçlarına göre şekillenir. Bazı konularda birden fazla düzeyde yasa uygulanabilir ve bu da zaman zaman kafa karışıklığına neden olabilir. Böyle durumlarda mahkemeler devreye girerek hangi yasanın geçerli olduğuna karar verir.

Bu Neden Önemlidir?

ABD’ye yeni gelen yabancılar, göçmenler, öğrenciler veya yatırımcılar için bu çok katmanlı yasal yapı özellikle önemlidir. Çünkü oturma izni, iş kurma, ehliyet alma veya polisle yaşanan bir durum gibi konular farklı yasal düzeylerde düzenlenmiş olabilir. Örneğin, göçmenlik tamamen federal yasalarla düzenlenir. Kiracı–ev sahibi ilişkileri veya iş sözleşmeleri eyalet yasasına bağlıdır. İşletme açmak için hem eyalet kaydı hem de yerel ruhsat gerekebilir. Bir kişi federal bir göçmenlik mahkemesiyle karşı karşıya olabilirken, trafik cezası veya komşu şikayeti yerel belediye yasalarıyla ilgilidir. Amerika Birleşik Devletleri hukuk sistemi, ulusal birliği korurken yerel özerkliği destekleyen dengeli bir yapıdır. Federal, eyalet ve yerel yasalar çoğu zaman birbirini tamamlayıcı niteliktedir. Ancak özellikle ABD’de yeni olanlar için hangi seviyenin hangi konudan sorumlu olduğunu bilmek büyük önem taşır. Bu üç yasal düzeyi anlamak, bireylerin haklarını koruması, yükümlülüklerini yerine getirmesi ve toplumsal hayata güvenle katılması açısından son derece değerlidir.

Amerika Birleşik Devletleri’nde Federal, Eyalet ve Yerel Yasalar Arasındaki Farklar